کمتر کسی پیدا میشود که نفخ معده یا نفخ شکم را تجربه نکرده باشد. نفخ شکم یک مشکل بسیار ناخوشایند و آزاردهنده است که معمولا بعد از مصرف غذا مشاهده میشود. افرادی که به صورت مداوم با این مشکل درگیر هستند، باید به پزشک مراجعه کنند.
زیرا نفخ معده به دلایل مختلفی بروز پیدا میکند. این مسئله تا حد زیادی به غذایی که مصرف کرده‌اید بستگی دارد. ولی گاهی اوقات، مشکلات عصبی یا مسائلی مانند این بر بروز نفخ معده تاثیرگذار هستند. در ادامه این مطلب از دکتر مهناز شکروی قصد داریم به طور کامل درباره روش‌های از بین بردن نفخ شکم توضیح دهیم. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
نفخ چیست؟
نفخ (Flatulence) یک فرآیند بیولوژیکی در روده است که با نام باد معده یا اسپاسم شکم هم شناخته میشود. علت نفخ شکم تجمع گاز در روده و معده است، اما گاهی فعالیت باکتری‌های روده بزرگ نیز باعث احساس نفخ میشود.
بیشتر افراد فکر میکنند که نفخ شکم بعد از غذا تنها دلیل به وجود آمدن این مشکل است در حالی که نفخ شکم در پریود یا بعد از آن یا نفخ زیاد در بارداری از مشکلات رایجی است که شاید ارتباطی به غذا نداشته باشد.
نفخ می‌تواند به ناراحتی شکمی منجر شود، اما نباید هر ناراحتی در ناحیه شکم را به نفخ نسبت داد. گاهی برخی از افراد علائمی مثل بزرگی شکم، چربی بیش‌ازحد دیواره شکم، تجمع مایع داخل شکم و تومورهای شکمی را به اشتباه نفخ توصیف میکنند، اما اینطور نیست و هرکدام از این موارد مشکلات مربوط به شکم با دلایل متفاوتی هستند.
علت نفخ دائمی شکم و باد شکم
در اغلب موارد علت نفخ زیاد می‌تواند سوء هاضمه یا وجود حجم زیادی گاز در روده‌ها و معده باشد. برخی از دلایل نفخ دائمی شکم عبارتند از:
1-مواد غذایی
مواد غذایی مانند کرم بروکلی، انواع آلو، عدس و… برای حذف شدن نیاز به مدت زمان زیادی دارند. فرایند هضم شدن این مواد غذایی می‌تواند مقدار زیادی گاز آزاد کند. این گاز در نهایت باعث ایجاد نفخ روده یا همان نفخ معده می شود.
2- بلعیدن هوا
افراد زیادی هنگام غذا خوردن و آشامیدن مقداری هوا را می‌بلند. در صورت زیاد بودن این مقدار، در نهایت فرد مبتلا به مشکل نفع معده خواهد شد. اقداماتی مانند سیگار کشیدن، مصرف نوشابه‌های گازدار، خوردن غذا با سرعت زیاد و… از جمله اقداماتی هستند که می‌توانند میزان هوای بیشتری را وارد معده کنند.
3- شرایط پزشکی
گاهی اوقات مشکل نفع معده ریشه پزشکی دارد. ممکن است فرد به دلیل داشتن مشکلاتی مانند عدم تحمل لاکتوز، مشکلات گوارشی مانند یبوست، بیماری سندروم روده تحریک‌پذیر، رفلاکس معده، زخم معده با مشکل نفخ معده مواجه شوند.
4- عدم تحرک کافی
فعالیت بدنی کم و نشستن به مدت طولانی مدت می‌تواند باعث اختلال در حرکت روده‌ها شود و نفخ شکم را تحت تأثیر قرار دهد. فعالیت بدنی کم باعث کاهش حرکات روده و تجمع گازها میشود.
کاهش خونرسانی به دستگاه گوارش نتیجۀ تحرک کم و عدم وجود فعالیت بدنی بهینه است؛ این امر می‌تواند به تاخیر در هضم غذا و ایجاد گازهای معده منجر شود.
ورزش نکردن و عدم تحرک با کاهش انقباض عضلات معده همراه است و منجر به مشکلاتی در حرکات موثر معده و تجمع گازها میشود.
ورزش ممکن است به عنوان یک عامل فیزیکی مستقیم در تحرکات گوارشی اثر نکند، اما اثرات غیرمستقیم آن مثل کاهش استرس و اضطراب، جذب بهتر و سریعتر مواد غذایی و تنظیم هورمونها تاثیری بر سیستم گوارشی دارد که به کاهش نفخ کمک میکند.
5- تغییرات هورمونی
تغییرات هورمونی مانند دوره قاعدگی خانمها، بارداری مادران یا تغییرات هورمونی در سنین مختلف می‌تواند باعث نفخ شکم شود.
دوره قاعدگی: در طول دوران قاعدگی، تغییرات هورمونی ممکن است باعث افزایش تولید گاز در دستگاه گوارش شود. این تغییرات با تحریک دستگاه گوارش و افزایش فشار روی روده‌های فرد شده و نفخ شکم را تشدید میکنند.
بارداری: در طول دوران بارداری، تغییرات هورمونی مانند افزایش سطح پروژسترون و استروژن در خانمها ممکن است باعث کاهش تناسب و تغییر در عملکرد عضلات روده‌ها شود. همین مسئله باعث کاهش حرکت روده‌های فرد و انبساط آنها شده و نفخ شکم را تشدید میکند.
استرس و اضطراب: استرس و اضطراب با ایجاد تغییرات هورمونی در بدن فرد می‌تواند دستگاه گوارش را تحریک کرده و منجر به تولید گاز شود. به طور کلی، تغییرات هورمونی به عنوان یک عامل مهم در افزایش نفخ شکم نقش دارند، زیرا تاثیر بسیار زیادی بر فعالیت دستگاه گوارش دارند.
اختلالات گوارشی که باعث نفخ می شود
گاهی گاز مفط روده (اگر باد گلو و شکم بیشتر از 20 بار در روز باشد) نشان دهنده ی اختلال گوارشی است. مانند:
- بیماری سلیاک
- سندرم دامپینگ
- حساسیت غذایی یا عدم سازش
- رفلکس معده
- گاستروپارزی (فلج معده)
- سندرم روده ی تحریک پذیر
- حساسیت به لاکتوز
- زخم معده
روش های درمان نفخ شکم طی زمان طولانی
اگر قصد دارید نفخ شکم را به مرور زمان کاهش دهید، می‌توانید از روش‌های زیر کمک بگیرید:
1- افزایش مصرف فیبر
یکی از روش‌های از بین بردن نفخ شکم در بازه زمانی طولانی مدت، افزایش مصرف فیبر است. می‌توانید به مرور زمان میزان مصرف فیبر را افزایش دهید. مطالعات نشان می‌دهد، فیبر بر بهبود عملکرد دستگاه گوارش موثر است و از نفخ شکم جلوگیری میکند.
به طور معمول بانوان باید در حدود ۲۵ گرم و آقایان در حدود ۳۸ گرم فیبر طی روز مصرف کنند. البته ممکن است این مقدار با توجه به شرایط جسمانی شما متفاوت باشد. بنابراین بهتر است ابتدا با متخصص تغذیه مشورت کنید. توجه داشته باشید که مصرف بیش از حد فیبر نتیجه معکوس دارد. یعنی باعث افزایش گاز معده میشود.
2- جایگزینی آب با نوشابه های گازدار
یکی دیگر از روش‌های از بین بردن کامل نفخ شکم در بازه زمانی طولانی مدت، جایگزین کردن آب با نوشابه‌های گازدار است. نوشابه‌های گازدار باعث افزایش تجمع گاز در معده می‌شوند. در نتیجه نفخ شکم را افزایش می‌دهند.
عامل اصلی افزایش نفخ شکم بعد از مصرف نوشابه، کربن دی اکسید است. همچنین مقدار زیادی شکر و شیرین کننده مصنوعی در نوشابه وجود دارد که به عملکرد معده و سیستم گوارش آسیب می‌زند. بنابراین بهتر است به جای نوشابه، آب یا سایر نوشیدنی‌های مفید را مصرف کنید.
3- اجتناب از جویدن آدامس
برخی افراد به جویدن آدامس عادت دارند. آدامس دارای مواد قندی است که در نهایت باعث نفخ شکم میشود. همچنین هنگامی که در حال جویدن آدامس هستید، مقدار زیادی هوا بلعیده خواهد شد که منجر به نفخ و احساس درد در ناحیه شکم یا معده میشود. می‌توانید برای خوشبو کردن دهان، از قرص‌های نعنا یا زنجبیل استفاده کنید.
4- کاهش مصرف نمک
نکته مهم دیگری که باید به آن توجه داشته باشید، کاهش مصرف نمک است. نمک باعث تجمع آب و مایعات در بدن میشود. در نتیجه مشکلاتی مثل نفخ شکم، تورم دست یا پا و موارد مانند این مشاهده خواهد شد.
جمع بندی
در این مطلب به طور کامل درباره نفخ معده توضیح داده شد. نفخ معده یکی از مشکلات شایع است که معمولاً بعد از مصرف غذا مشاهده میشود. در این حالت، معده متورم و دردناک به نظر می‌رسد. همچنین ممکن است احساس کنید معده شما بیش از حد پر شده است. دلایل مختلفی باعث نفخ شکم می‌شوند.
به عنوان مثال پرخوری یا سریع غذا خوردن، تغییرات هورمونی، ابتلا به برخی بیماری‌های خاص، افزایش تولید گازهای معده و مواردی مانند این، باعث نفخ شکم خواهند شد. نفخ معده به دو صورت خفیف و شدید بروز پیدا میکند. موارد شدید این عارضه، آسیب‌های جدی به بدن شما وارد خواهد کرد. بنابراین بهتر است یک رژیم غذایی سالم را دنبال کنید تا تورم و نفخ شکم کاهش یابد.
